In de zoektocht naar oplossingen om meer woningen in korte tijd te bouwen, en een minimale CO2 voetdruk achter te laten, ontstaan mooie initiatieven die tot succesvolle projecten in de bouwwereld leiden. Circulair en duurzaam bouwen in plaats van de traditionele bouwwijze speelt hierbij een grote rol, maar wat is dat circulair bouwen nu eigenlijk?
De afgelopen maanden hebben we ons bij Instyling verdiept in de constructie van houtbouwwoningen en de toepassingen ervan. Overtuigd van de kwaliteit en duurzaamheid van houten woningen zijn we voor een specifieke doelgroep een woning gaan ontwikkelen, die op de woningmarkt circulariteit zal doen ontstaan. In de nabije toekomst overschrijden steeds meer mensen de leeftijd van 55 jaar. Velen van hen hebben behoefte aan een kleinere woning, die voorzien is van gemakken, die voor lange tijd onafhankelijkheid waarborgt. Denk aan wonen op de begane grond, geen drempels en obstakels, lange zichtlijnen met uitzicht op een tuin of groenvoorziening, voldoende bergruimte, royale raam- en deurpartijen en energieneutraal. Vanuit praktisch inzicht en vele gesprekken met mensen, die tot deze doelgroep behoren, zijn we contacten gaan leggen met woningbouwers en lokale overheden. Inmiddels zijn er gesprekken met belanghebbenden, die erin geloven dat er meer woningen nodig zijn voor specifieke doelgroepen. Wanneer ouderen een levensloopbestendige woning betrekken en een royale gezinswoning verkopen zal er doorstroming op de woningmarkt ontstaan.
Voor starters op de woningmarkt is het wenselijk dat er kleine woningen gebouwd worden van bijvoorbeeld 50 – 70 m2. Ook voor deze doelgroep zijn er inmiddels sfeervolle en betaalbare starterswoningen ontwikkeld. Woningen van hout kunnen redelijk snel prefab vervaardigd en geplaatst worden en doen kwalitatief niet onder aan traditionele woningbouw.
Hergebruik van bouwmaterialen is in houtbouwwoningen gemakkelijk toepasbaar en dat is circulair bouwen. Hout is een her-groeibare grondstof wat wil zeggen dat hout gekapt en bomen opnieuw aangeplant kunnen worden. De levensduur van hout kan verlengd worden door middel van recycling.
Afhankelijk van de toepassing kan hout zo’n 350 jaar gebruikt worden. Een houten balk gaat in een woning ca. 70 jaar mee (volgens berekening van de Milieuprestatie Gebouwen). Hergebruik na sloop maakt de levensduur van een houten balk dus 140 jaar. Er kan kozijnhout van gemaakt worden, dat na decennia weer tot latten verzaagd kan worden. Aan het einde van de levenscyclus van een kozijn kan het resthout tot isolatiemateriaal versnipperd worden. Deze wijze van hergebruik is duurzaam en dat noemen we circulair bouwen.
Die duurzaamheid geldt overigens alleen als het hout zo schoon mogelijk gehouden wordt. Met (in de scheepsbouw voorheen veel gebruikte) lijnzaadolie wordt thans geëxperimenteerd om lijnolieverf te produceren. Het impregneren met lijnolieverf zal bijdragen aan de duurzaamheid van hout.
Als men in de bouwwereld gaat omdenken kunnen veel problemen opgelost worden. Bouwmaterialen zijn momenteel schaars, onze afvalberg is groot. Er worden jaarlijks te weinig woningen gebouwd om te voldoen aan de woningbehoefte. Afval hout van zagerijen, onderhoudsbedrijven en sloopbedrijven kan hergebruikt worden wanneer dit opnieuw bewerkt wordt. Het verzamelen van hergebruikt materiaal en de arbeid voor het oogsten, zoals spijkers verwijderen, op maat zagen etc. maakt dit materiaal wel 10 – 15% duurder dan nieuwe bouwmaterialen.
Als de belasting op arbeid verlaagd zou worden en die van nieuwe materialen verhoogd wordt, zal dit een kanteling teweegbrengen richting circulair bouwen.
Architect Martin Huiskes pleit voor deze manier van duurzaamheid en heeft inmiddels een project van zeven circulair gebouwde houten woningen gerealiseerd in Enschede. Hoe ziet dat er in de praktijk uit? Hij noemt het “volhoudbaarheid” in plaats van groen, circulair, duurzaam. Met het organiseren van een tafelgesprek met kozijnfabrikanten, onderhoudsbedrijven en ontwerpers bepleit hij het verlengen van de levensduur van bouwmaterialen waarmee de kringloop gesloten wordt. Wanneer oude woningen afgebroken worden komt er veel materiaal vrij dat herbruikbaar is.
Bij het project in Enschede is houtskeletbouw toegepast met hergebruik van diverse bouwmaterialen. Oude dakisolatie werd toegepast als vloerisolatie. De fundering werd behouden, de stenen bergingen kregen een tweede leven. De nieuwe houten woningen hebben eenzelfde gewicht als de oude, maar door het gebruik van hout kon er een verdieping gerealiseerd worden zonder extra belasting van de fundering. De achtergevels zijn opgetrokken uit hergebruikt lariks (naaldhout), de zijgevels zijn bekleed met afgekeurde, op maat gezaagde gevelplaten, de houten kozijnen zijn afkomstig van een ander project waar een verkeerde maatvoering was toegepast. Hiermee is de cirkel rond en dat is circulair bouwen.
Door circulair te bouwen met hout wordt voorkomen dat houtafval te vroeg in een afvalcontainer verdwijnt.
Er is in de bouwwereld momenteel een beweging naar hout, constateert Martin Huiskes. Wanneer je een gebouw maakt waarvan je zeker weet dat de restwaarde verkoopbaar is, doe je een betere investering. De markt heeft behoefte aan een goede afwegingsmatrix van logistiek, esthetiek, onderhoud, energiehuishouding, vergroening en restwaarde.
Een gezond gebouw zorgt bovendien voor minder ziekteverzuim. Het is aantrekkelijk voor de uitstraling en voor de klanten van de woningbouwer, de woningbezitter, maar ook vakmensen gaan met meer plezier naar hun werk. Wanneer we waarde toevoegen in plaats van alleen te kijken naar de stichtingskosten, houden we het langer met elkaar vol, aldus Huiskes. Als je de manier waarop je naar dingen kijkt verandert, veranderen de dingen waarnaar je kijkt. We moeten anders gaan kijken, ook in de bouwwereld.
Architect Martin Huiskes van LKSVDD architecten heeft het project van de circulaire huurwoningen uitvoerig omschreven in een recente publicatie. Deze publicatie is de bron waar vormgevers uit kunnen putten die circulair bouwen met hout kunnen omarmen.
Bij Instyling denken we mee tijdens het bouwproces. We staan achter de toepassing van hout in de woningbouw en denken met praktische inzet mee om een woning optimaal te laten voldoen aan de woonwensen.
Als u meer wilt weten over circulair bouwen, houtbouw, de levensloopwoning of starterwoning, neem dan contact met ons op.
